Yenidoğan Bebeğinizde Katarakt Teşhisi Kondu: Ameliyat Süreci ve Detayları
Yenidoğan bebeklerde görülen katarakt (konjenital katarakt), göz merceğinin saydamlığını kaybetmesi durumudur. Bu, görüntünün retinaya ulaşmasını engelleyerek kalıcı görme kaybına (göz tembelliği veya ambliyopi) yol açabilir. Bu nedenle, zamanında müdahale kritik öneme sahiptir. Ameliyat, bebeğin görsel gelişimini kurtarmak için en temel tedavi yöntemidir.
Ameliyat Kararı ve Zamanlama
Ameliyat kararı, kataraktın yoğunluğuna, tek veya çift taraflı olmasına ve genel sağlık durumuna göre verilir. Genel prensip olarak: - Yoğun, merkezi kataraktlarda mümkün olan en kısa sürede (genellikle yaşamın ilk 4-8 haftası içinde) ameliyat planlanır.
- Görme aksını tamamen kapatan kataraktlar acil olarak değerlendirilir.
- İki taraflı kataraktlarda, iki gözün ameliyatı genellikle aynı anestezi seansında veya birkaç gün/ hafta arayla yapılabilir.
Ameliyat Öncesi Hazırlık
- Detaylı Muayene: Gözün ultrason ve biyomikroskopi ile değerlendirilmesi, göz içi basıncı ölçümü.
- Genel Sağlık Taraması: Bebeğin anestezi almasına engel bir durum olup olmadığını anlamak için pediatrik konsültasyon, kan testleri, gerekirse ekokardiyografi.
- Aile Bilgilendirmesi: Ameliyatın riskleri, faydaları, ameliyat sonrası uzun ve titiz bir tedavi süreci (gözlük/ lens kullanımı, kapama tedavisi) hakkında aile detaylı bilgilendirilir.
Ameliyatın Yapılışı (Fakoemülsifikasyon veya Lensektomi)
Yenidoğan katarakt ameliyatı, genel anestezi altında, mikroskop kullanılarak yapılan yüksek hassasiyet gerektiren bir mikrocerrahi işlemidir. Temel adımlar şöyledir:
- Anestezi: Bebek tamamen uyutulur ve ameliyat süresince solunumu anestezi uzmanı tarafından kontrol edilir.
- Gözün Açılması: Göz kapakları özel bir aletle nazikçe açık tutulur.
- Mikrokesi: Gözün saydam tabakası (kornea) kenarından yaklaşık 2-3 mm'lik çok küçük bir kesi yapılır.
- Lens Kapsülünün Açılması: Lensin ön kapsülü dairesel bir şekilde açılır (anterior kapsüloreksis).
- Bulanık Lens Materyalinin Temizlenmesi: Özel bir titreşimli ve ultrasonik enerjili cihaz (fakoemülsifikasyon cihazı) veya vitrektomi cihazı kullanılarak, saydamlığını kaybetmiş lens içeriği tamamen temizlenir. Yenidoğan lensi yumuşaktır, bu nedenle bu işlem erişkinlere göre farklı parametrelerle yapılır.
- Arka Kapsül ve Vitreus Müdahalesi: Yenidoğanlarda lens arka kapsülü genellikle opaklaşma eğilimindedir. Bu nedenle, çoğu zaman arka kapsül de çıkarılır ve ön vitreus (gözün içindeki jel) bir kısmı alınır (primer posterior kapsüloreksis ve anterior vitrektomi). Bu, ikinci bir opaklaşma ameliyatını büyük ölçüde önler.
- Göz İçi Lens (GİL) Yerleştirilmesi mi?Bu tartışmalı bir konudur. Birçok merkezde, özellikle 1 yaş altı bebeklerde, gözün büyümesi ve refraktif değişim riski nedeniyle GİL takılmaz. Görme, kontakt lens veya gözlük ile sağlanır. Daha büyük bebeklerde (genellikle 6-12 ay üzeri) GİL takılması düşünülebilir. Cerrahınız bu kararı bebeğinizin özel durumuna göre verecektir.
- Kesinin Kapatılması: Küçük kesi genellikle kendiliğinden kapanır, bazen ince bir dikiş atılabilir.
- Antibiyotik Enjeksiyonu: Enfeksiyonu önlemek için göz içine antibiyotik verilebilir.
Ameliyat Sonrası Süreç
- Hastanede Kalış: Genellikle kısa sürelidir (aynı gün veya 1 gece).
- Damla Tedavisi: Enfeksiyon ve iltihap önleyici damlalar sıkı bir şekilde kullanılır.
- Görme Rehabilitasyonu: Bu, ameliyat kadar önemli bir aşamadır.
- Düzeltme: Göz içi lens takılmadıysa, bebek yüksek numaralı kontakt lensler veya özel gözlükler kullanmalıdır.
- Kapama Tedavisi (Oklüzyon): Özellikle tek göz ameliyatlarında, sağlam göz belirli sürelerle kapatılarak ameliyat olan gözün görme merkezinin gelişmesi sağlanır. Bu tedavi yıllarca sürebilir.
- Sık Takip: Göz numarası değişimleri, göz tansiyonu (glokom – önemli bir komplikasyon), göz tembelliği ve diğer komplikasyonlar açısından bebek uzun yıllar çok yakından izlenir.
Önemli Riskler ve Komplikasyonlar
- Anestezi riskleri
- Enfeksiyon (endoftalmi – çok nadir ama ciddidir)
- Göz içi basıncında artış (glokom) – konjenital katarakt ameliyatı sonrası ömür boyu risk
- Gözde kayma (şaşılık)
- Retina dekolmanı (ileri yaşlarda)
- Göz içinde zar oluşumu, pupilla şekil bozukluğu
- Ameliyat sonrası opaklaşma (GİL takılsa bile arka kapsül opaklaşabilir, bu durumda lazer gerekebilir)
Sonuç
Yenidoğan katarakt ameliyatı, görme kurtarıcı ancak uzun soluklu ve sabır gerektiren bir sürecin başlangıcıdır. Ameliyatın başarısı, erken müdahale, deneyimli bir cerrahi ekip, titiz bir ameliyat tekniği ve ameliyat sonrası dönemde ailenin özverili katılımı ile gerçekleşen görme rehabilitasyonuna bağlıdır. Bu süreçte pediatrik oftalmolog, ortoptist, kontakt lens uzmanı ve aile sıkı bir iş birliği içinde olmalıdır. |
