Katarakt Tedavisi: Güncel Yöntemler ve Süreç Hakkında Detaylı Rehber
Katarakt, gözün içindeki doğal merceğin saydamlığını yitirerek bulanıklaşmasıdır. Bu durum, görme kalitesinde ilerleyici bir azalmaya yol açar. Kataraktın tek kalıcı ve etkili tedavisi cerrahidir. İlaçla veya gözlükle tedavisi mümkün değildir. Modern katarakt cerrahisi, hızlı, güvenli ve sonuçları oldukça başarılı bir işlemdir.
Katarakt Ameliyatı Ne Zaman Yapılır?
- Katarakt, hastanın günlük aktivitelerini (okuma, araba kullanma, televizyon izleme vb.) etkilemeye başladığında ameliyat önerilir.
- Gözdeki katarakt, göz tansiyonu (glokom) gibi başka bir hastalığın tedavisini engelliyorsa,
- Göz dibi muayenesi (diyabet, retina hastalıkları için) yapılmasını zorlaştırıyorsa ameliyat zamanı gelmiş demektir.
- Artık "kataraktın olgunlaşması" beklenmez. İleri evrelere ulaşmış kataraktlar ameliyatı teknik olarak zorlaştırabilir.
Ameliyat Öncesi Hazırlık
- Kapsamlı bir göz muayenesi yapılır: Görme keskinliği, göz tansiyonu ölçümü ve biyomikroskopik muayene.
- Gözün ön-arka uzunluğunu ve kornea eğriliğini ölçen özel cihazlarla (biyometri) hesaplamalar yapılır. Bu, ameliyatta yerleştirilecek yapay merceğin (göz içi lensi) numarasının belirlenmesi için hayati öneme sahiptir.
- Hastanın genel sağlık durumu değerlendirilir ve kullanmakta olduğu ilaçlar (özellikle kan sulandırıcılar) göz doktoru ve anestezi uzmanı tarafından gözden geçirilir.
- Ameliyat günü için hastaya talimatlar verilir (örn., aç kalma süresi).
Katarakt Ameliyatı Nasıl Yapılır? (FAKO Yöntemi - Fakoemülsifikasyon)
Günümüzde en sık uygulanan ve altın standart kabul edilen yöntemdir. Halk arasında "lazerli katarakt ameliyatı" olarak bilinse de, kullanılan enerji ultrason (yüksek frekanslı ses dalgaları) enerjisidir.
- Anestezi: Çoğunlukla sadece göze uygulanan damla anestezisi ile yapılır. İğne gerekmez. Hasta ameliyat boyunca uyanıktır ancak ağrı hissetmez.
- Küçük Kesi: Gözün saydam tabakası (kornea) kenarından yaklaşık 2-3 mm'lik mikroskobik bir kesi açılır.
- Kapsülotomi: Göz içi lensini saran doğal kapsülün ön kısmı, dairesel bir şekilde açılır.
- Kataraktın Parçalanması ve Emilmesi (FAKO): Fako probu denilen bir cihazla, ultrasonik titreşimlerle bulanıklaşan doğal lens parçalanır ve aynı anda emilerek gözden uzaklaştırılır. Lensin arka kapsülü (zarı) korunur.
- Yapay Merceğin (Göz İçi Lensi - İOL) Yerleştirilmesi: Katlanabilir özellikteki yapay mercek, aynı küçük kesiden göz içine enjekte edilir. Mercek, korunmuş olan arka kapsülün üzerine, doğal lensin olduğu yere yerleşir ve kendini açar.
- İşlem Sonu: Kesi çoğunlukla dikiş gerektirmez ve kendiliğinden kapanır. Göz, genellikle koruyucu bir kapakla kapatılır.
Göz İçi Lens (İOL) Seçenekleri
- Monofokal (Tek Odaklı) Lensler: En yaygın kullanılan lenslerdir. Uzak için net görüş sağlarlar, yakın için okuma gözlüğüne ihtiyaç duyulur (veya tam tersi şekilde ayarlanabilir).
- Multifokal (Çok Odaklı) veya Trifokal Lensler: Uzak, orta mesafe (bilgisayar) ve yakın görüşü aynı anda sağlamayı amaçlar. Gözlük bağımlılığını büyük oranda azaltır, ancak ışık halkaları görme (halo) gibi yan etkileri olabilir.
- Torik Lensler: Astigmatı düzeltmek için özel olarak tasarlanmış lenslerdir.
- Akıllı Lensler (EDOF - Uzatılmış Derinlik Odaklı): Multifokallere alternatif olarak geliştirilmiş, daha az yan etki profili ile orta ve uzak mesafe görüşü optimize eden lensler.
Ameliyat Sonrası İyileşme Süreci
- Ameliyat genellikle 15-20 dakika sürer ve hasta aynı gün evine gidebilir.
- İlk birkaç gün batma, sulanma, hafif bulanık görme normaldir.
- Doktorun reçete ettiği damlalar, enfeksiyonu önlemek ve iyileşmeyi hızlandırmak için düzenli olarak kullanılmalıdır.
- İlk hafta gözü su ve sabundan korumak, ovuşturmamak, ağır fiziksel aktivitelerden ve tozlu ortamlardan kaçınmak önemlidir.
- Görme genellikle birkaç gün içinde hızla düzelmeye başlar, ancak net ve stabil görüşe kavuşmak birkaç haftayı bulabilir.
- Kontroller, doktorun belirlediği şekilde (genellikle ertesi gün, 1. hafta ve 1. ay) yapılır.
Olası Riskler ve Komplikasyonlar
Katarakt ameliyatı son derece güvenli bir ameliyattır, ancak her cerrahi işlemde olduğu gibi küçük de olsa riskler taşır:
- Enfeksiyon (endoftalmi - çok nadir ancak ciddidir)
- Göz içi basıncında geçici artış
- Göz içinde şişme (makula ödemi)
- Retina dekolmanı riskinde çok az artış
- Göz içi lensinin yer değiştirmesi
- Görmede beklenen düzelmenin tam sağlanamaması
- İkincil katarakt (nokta): Ameliyattan aylar veya yıllar sonra, yerleştirilen merceğin arkasında kalan zarın kalınlaşmasıdır. Bu durum, basit bir lazer tedavisi (YAG lazer kapsülotomi) ile birkaç dakikada tedavi edilir ve kalıcı bir çözümdür.
Sonuç
Modern katarakt cerrahisi, sadece bulanıklaşan merceğin çıkarılması değil, aynı zamanda kişinin görme kusurlarını (miyopi, hipermetropi, astigmat, presbiyopi) düzeltme fırsatı sunan bir "refraktif cerrahi" haline gelmiştir. Doğru hasta seçimi, deneyimli cerrah, uygun teknoloji ve doğru lens seçimi ile katarakt ameliyatı, hastalar için hayat kalitesini oldukça artıran, güvenli ve başarılı bir yeniden görme deneyimidir. Tedavi planı her hasta için bireysel olarak yapılmalı ve hasta ile doktorun ortak kararı ile ilerlenmelidir. |
