Bebeklerde Katarakt: Nasıl Fark Edilir ve Önemli Uyarı İşaretleri
Bebeklerde görülen katarakt (konjenital katarakt), doğumda mevcut olan veya yaşamın ilk yılı içinde gelişen lensin saydamlığını kaybetmesi durumudur. Yetişkin kataraktından farklı olarak, görme gelişiminin en kritik döneminde ortaya çıktığı için acil tıbbi müdahale gerektirir. Erken teşhis, kalıcı görme kaybını (göz tembelliği/ambliyopi) önlemede hayati öneme sahiptir.
Ebeveynler Tarafından Gözlemlenebilecek Belirtiler ve İşaretler
Bebekler şikayetlerini anlatamaz, bu nedenle ebeveynlerin ve bakım verenlerin aşağıdaki görsel ipuçlarına dikkat etmesi çok önemlidir:
- Göz Bebeğinde Beyazlık veya Gri Renkli Yansıma (Lökokori): En belirgin işaretlerden biridir. Bebeğin göz bebeğinde (pupilla) normalde siyah olması gereken yerde beyaz, gri veya grimsi bir leke görülmesidir. Bu bazen flaşlı fotoğraflarda daha net ortaya çıkar; bir göz kırmızı yansırken (normal), diğerinde sarı/beyaz bir yansıma olabilir.
- Göz Kayması veya Titremesi (Şaşılık - Nistagmus): Bir veya iki gözün sürekli içe, dışa, yukarı veya aşağı kayması. Ayrıca gözlerin istemsiz, ritmik titreme hareketleri yapması (nistagmus) önemli bir uyarıcı belirtidir.
- Işığa veya Parlak Nesnelere Anormal Tepki: Bebek ışığa bakmaktan rahatsız olmaz, ışığa veya parlak renkli oyuncaklara ilgi göstermez. Parlak bir ışık kaynağına baktığında normalden daha az göz kırpar veya hiç tepki vermez.
- Görsel Takip Eksikliği: Sağlıklı bir bebek, genellikle 2-3 aylıkken yüzleri ve hareketli nesneleri gözleriyle takip etmeye başlar. Kataraktı olan bir bebek, nesneleri veya yüzleri takip etmekte zorlanır, göz teması kurmaz veya etrafındakilere karşı ilgisiz görünür.
- Gözde Sürtünme veya Sürekli Kapatma: Bebek sık sık gözlerini ovuşturur, kapatır veya bir gözünü diğerinden daha fazla kısar.
- Baş Pozisyonunda Anormallik: Bebek, daha net görebildiği bir alanı görmek için başını sürekli eğik veya dönük bir şekilde tutabilir.
Bebeklerde Kataraktın Nedenleri
- Kalıtsal (Genetik) Faktörler: Ailede konjenital katarakt öyküsü olması.
- Hamilelik Dönemi Enfeksiyonları: Annenin hamilelikte geçirdiği kızamıkçık (rubella), toksoplazma, sitomegalovirüs (CMV), suçiçeği gibi enfeksiyonlar.
- Metabolik Hastalıklar: Galaktozemi, diyabet gibi durumlar.
- Sendromlar: Down sendromu, Lowe sendromu, Alport sendromu gibi bazı sendromik hastalıklarla birlikte görülebilir.
- Göz Travması veya İltihabı: Doğum sonrası dönemde göz yaralanmaları veya üveit gibi inflamatuar durumlar.
- İdiopatik (Nedeni Bilinmeyen): Birçok vakada kesin bir neden bulunamaz.
Teşhis ve Tedavi Süreci
- Yenidoğan Göz Muayenesi: Doğumdan sonraki ilk 72 saat içinde yapılan rutin muayenede hekim tarafından tespit edilebilir. Bu nedenle yenidoğan taramaları çok önemlidir.
- Çocuk Göz Hastalıkları Uzmanı (Pediatrik Oftalmolog): Şüphe durumunda veya risk faktörü varsa, bebek mutlaka bir pediatrik oftalmolog tarafından detaylı muayene edilmelidir. Muayenede göz bebeği büyütülerek lens ve retina değerlendirilir.
- Acil Müdahale Gerekliliği: Tedavi, kataraktın yoğunluğuna, tek veya çift taraflı olmasına ve bebeğin yaşına göre planlanır. Görme aksını ciddi şekilde kapatan kataraktlarda, göz tembelliğini önlemek için genellikle ilk 2-3 ay içinde cerrahi müdahale önerilir. Ameliyat, bulanık lensin alınmasından ibarettir.
- Ameliyat Sonrası Süreç: Ameliyat tek başına yeterli değildir. Bebek, göz içi lens implantı takılabilir veya kontakt lens/ gözlük kullanımına ihtiyaç duyar. Ayrıca yoğun bir göz tembelliği (ambliyopi) tedavisi (kapama tedavisi gibi) mutlaka uygulanmalıdır. Bu süreç uzun soluklu ve sabır gerektiren bir rehabilitasyon dönemidir.
Ebeveynlere Kritik Öneriler
- Bebeğinizin rutin sağlık kontrollerini ve göz muayenelerini asla aksatmayın.
- Yukarıda listelenen belirtilerden herhangi birini fark ederseniz, "büyüyünce geçer" demeyin, vakit kaybetmeden bir çocuk göz hastalıkları uzmanına başvurun.
- Erken teşhis ve tedavi, bebeğinizin ömür boyu sağlıklı bir görme yetisine kavuşmasında en belirleyici faktördür.
Unutmayın: Bebeklerde katarakt, tedavi edilebilir bir durumdur. Ancak başarı, zamanında fark edilip doğru uzmanlarca yönetilmesine bağlıdır. |
